Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 30 Αυγούστου

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 30 Αυγούστου
Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)
και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Αθηνάς Αθανασίου, Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου, Νίκου Κατσιαούνη, Πολυμέρη Βόγλη, Μάνου Αυγερίδη, Βασίλη Τσιάνου, Αντώνη Μπρούμα, Αριστείδη Μπαλτά, Στάθη Γουργουρή, Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Γιάννη Ανδρουλιδάκη.


Στον καιρό των Μνημονίων: Η Αριστερά, η κυβέρνηση και το κίνημα. Οι Αθηνά Αθανασίου, Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος, Νίκος Κατσιαούνης, Πολυμέρης Βόγλης, απαντούν σε ερωτήματα σχετικά με τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής και τα «καθήκοντα» για το αριστερό και ευρύτερο κίνημα, στις παρούσες συνθήκες.
H κρίσιμη κατάσταση του παρόντος, της Αθηνάς Αθανασίου. «Αν υπάρχουν ακόμη ίχνη δυνατότητας συλλογικού στοχασμού και ανάταξης, ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να εκπονήσει έναν οδικό χάρτη τακτικής και στρατηγικής για την Αριστερά σε συνθήκες σφοδρής καπιταλιστικής επίθεσης, για να ξανασυγκινήσει και να ξανακινητοποιήσει την κοινωνία, να ξανασυνδεθεί με τα κοινωνικά κινήματα, τα εγχειρήματα αλληλεγγύης και τους αγώνες των υπόλοιπων ευρωπαϊκών λαών, και να ανατάξει το χαρακτήρα μιας ανανεωτικής, κινηματικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς με συλλογικές διαδικασίες δημοκρατικού διαλόγου και σύνθεσης. Αν δεν είναι προφανής δυνατότητα, είναι σίγουρα αδήριτη ανάγκη, ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή της συντριβής που οι κατεστημένες δυνάμεις ανασυντάσσονται και η ναζιστική Ακροδεξιά καραδοκεί».
Ένας άλλος ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι εφικτός, του Δημοσθενη Παπαδατου-Αναγνωστοπουλου. «Η κατάργηση του ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει ότι ένας άλλος ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι εφικτός. Αλλά τότε τι; Αν οι απαντήσεις εξαντλούνταν στις εκλογές, θα ήταν εύκολες. Σε μια εκλογική μάχη που δεν είναι οποιαδήποτε, με την επίγνωση των ορίων του κινηματισμού στην παρούσα συγκυρία, με δεδομένο ότι η ΛΑΕ είναι ό,τι πιο κοντινό στο αριστερό Όχι της 5ης Ιουλίου, και καθώς δεν υπάρχουν ίσες αποστάσεις μεταξύ Όχι και Ναι, η ΛΑΕ πρέπει, πιστεύω, να υπερψηφιστεί κριτικά. Αυτό όμως δεν αρκεί. Χρειαζόμαστε επίσης το Όχι του δημοψηφίσματος στους δρόμους. Χρειαζόμαστε ένα «μωσαϊκό» που να οργανώνει την αντίσταση, να μεριμνά για τη συνέχεια της καμπάνιας του This Is A Coup, για την αλληλεγγύη και την αντιπληροφόρηση. Χρειαζόμαστε μια σοβαρή, όχι δηλαδή προπαγανδιστική αποτίμηση για την αποτυχία της στρατηγικής μας και τη δυσανεξία της υπαρκτής Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τη δημοκρατία. Χρειαζόμαστε μια άλλη Αριστερά. Αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει να αναλάβουμε».
Από την υποταγή στη λογική στην αναζήτηση του διαφορετικού, του Νίκου Κατσιαούνη. «Ο κόσμος των κινημάτων, από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία, σίγουρα βρέθηκε σε ένα μούδιασμα. Και, κατά κάποιον τρόπο, και με εξαιρέσεις βέβαια, φάνηκε σαν να περίμενε τι θα πράξει η «κυβέρνηση της Αριστεράς». Όταν η κρίση αποτέλεσε μια εφιαλτική πραγματικότητα, τα κοινωνικά κινήματα βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Δεν ήταν προετοιμασμένα γι’ αυτή την κατάσταση. Άλλωστε, κι αυτά είχαν παραμείνει απλώς σε έναν λόγο κριτικής και αντίθεσης σε σχέση με τον κυρίαρχο. Δεν επιδίωξαν μια προτασιακή πολιτική πέρα της αντικαθεστωτικής ρητορικής, με αποτέλεσμα τώρα που ο κυρίαρχος λόγος καταρρέει, να καταρρέουν, ως ένα σημείο, κι αυτά. Κι αν υπήρχαν απόψεις που θεωρούσαν, ίσως ορθά, ότι τα κινήματα θα έπρεπε να πιέσουν μια αριστερή κυβέρνηση ώστε να παράγει θεσμίσεις ευνοϊκές για το κοινωνικό σύνολο, με τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα καθεστωτικό και παραδοσιακό κόμμα διαχείρισης της εξουσίας, πλέον αυτό μοιάζει αδύνατο».
Σημειώσεις για μια αριστερή κυβερνητική πολιτική, του Πολυμέρη Βόγλη. «Το μεγαλύτερο έλλειμμα της κυβέρνησης όλους αυτούς τους επτά μήνες αφορούσε την ίδια τη διακυβέρνηση. Η διαπραγμάτευση με τους δανειστές αδρανοποίησε την κυβέρνηση ακόμη και σε τομείς που δεν σχετίζονταν άμεσα με την οικονομία. Οι ιδέες και οι προεκλογικές διακηρύξεις δεν μεταφράστηκαν σε εφαρμοσμένη πολιτική, οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στους θεσμούς και τη δημόσια διοίκηση δεν πραγματοποιήθηκαν, δεν «φύσηξε αέρας αλλαγής» στους χώρους εργασίας και σπουδών. Για να αναστραφεί αυτό το κλίμα στασιμότητας και αδράνειας θα πρέπει η μετεκλογική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (στον βαθμό, βέβαια, που υπάρξει) να αναλάβει γενναίες πρωτοβουλίες διακυβέρνησης οι οποίες θα δώσουν ώθηση στις αλλαγές που έχει ανάγκη η κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, εναπόκειται και στην ίδια την κοινωνία να υποστηρίξει τις αλλαγές που είναι αναγκαίες και να αντιπαρατεθεί με όσες επιβλήθηκαν από τους δανειστές και υπονομεύουν το μέλλον της».


Η μέθοδος του ασβού. Γράφει ο Μάνος Αυγερίδης: «Κι αυτό γιατί στην πολιτική, όπως έλεγε, κυριαρχούσε η «μέθοδος του ασβού». Ο ασβός όταν νιώσει ότι απειλείται ή θέλει να επικρατήσει σ’ έναν συγκεκριμένο χώρο εκκρίνει από τα γεννητικά του όργανα μια αφόρητη οσμή, την οποία τα άλλα ζώα δεν μπορούν με τίποτα να αντέξουν. Και στην εξουσία, έλεγε ο κ. Μανώλης, αν δεν είσαι ασβός ή δεν αντέχεις την μπόχα τους, δεν επιβιώνεις. Σκέφτομαι αυτήν την ιστορία καιρό, παρακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται ο «όλος» ΣΥΡΙΖΑ, νυν και πρώην, τα ζητήματα που έχουν ανακύψει από τη συμφωνία· τις επιλογές, την αλαζονεία και τον κιτρινισμό, τους όρους συγκρότησης των νέων συσχετισμών εντός και εκτός κόμματος».

Η συζήτηση για την αναθεώρηση του Δουβλίνου 3 έχει ανοίξει. Συνέντευξη του Βασίλη Τσιάνου, καθηγητή κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Κιέλου και εκπρόσωπο Τύπου του γερμανικού Συμβουλίου Μετανάστευσης, με αφορμή την πρόσφατη απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης για αναστολή της εφαρμογής του Κανονισμού Δουβλίνο. «Ό,τι κάνει η Γερμανία σε επίπεδο μεταναστευτικής πολιτικής, συνιστά αμέσως ένα ευρωπαϊκό ζήτημα. Είναι αυτές οι περίεργες ισορροπίες του ευρωπαϊκού μεταναστευτικού συστήματος. Μόλις μετακινείται κάτι στη Γερμανία, υπάρχει μετακύλιση και στην Ολλανδία, και την Αυστρία και τη Σουηδία. Πρέπει να εκλάβουμε τη δήλωση Μέρκελ σαν τα εγκαίνια μιας συζήτησης, μια πρόσκληση να ξανασκεφτούμε το Δουβλίνο, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Εδώ υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Αρνητική, λ.χ., είναι η Ελβετία και το Βέλγιο. Αυτή τη στιγμή ακολουθούν μια πολιτική, «non entry», μη εισόδου. Μια αυστηρή πολιτική μη υποδοχής προσφύγων και μεταναστών. Μια πολιτική που βασίζεται στις πιο δεξιές λογικές ελέγχου της μετανάστευσης, τύπου Σαμαρά: όσο πιο δύσκολη, όσο πιο ανυπόφορη κάνουμε την πρόσβαση σε θεσμούς παροχής ασύλου και ικανοποίησης βασικών ανθρωπίνων αναγκών αυτό το μήνυμα θα μεταδοθεί πολλαπλασιαστικά στις μεταναστευτικές κοινότητες. Αυτό, στο βαθμό που ισχύει, δεν φτάνει βέβαια, όπως στη φαντασία των δεξιών πολιτικών για τη μετανάστευση, στις μεταναστευτικές κοινότητες στο Αφγανιστάν· φτάνει στα σύνορα του ευρωπαϊκού κράτους και οι ροές μετακινούνται ενδοευρωπαϊκά».


Η «Πετρωμένη Γοργόνα» ο δημόσιος χώρος και το κράτος. Ο Αντώνης Μπρούμας σχολιάζει την είδηση της καταστροφής της «Πετρωμένης Γοργόνας» από τον δημιουργό της. «Άποψή μου είναι πως σε τέτοια θέματα καλλιτεχνικής έκφρασης στον δημόσιο χώρο θα πρέπει να δίνεται η εξουσία της εκ των υστέρων απόφασης περί συμβατότητας στις τοπικές κοινωνίες. Πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να συνδιαμορφώνουμε δημοκρατικά τον δημόσιο χώρο μας ως κάτι που όλοι μοιραζόμαστε και επιθυμούμε να εκφράζει την κοινωνικότητά μας. Στην πόλη της Μπολόνια αλλά και στη Βαρκελώνη της νεοεκλεγείσας πλατφόρμας «Barcelona en Comu» ο δήμος αναγνωρίζει δικαιώματα στους πολίτες να συνδιαμορφώνουν από κοινού τον αστικό τους χώρο ως κοινό αγαθό. Αντιστοίχως, στο ζήτημα της ελεύθερης κατασκήνωσης, αντί να βαδίζουμε με την υποκριτική λογική της καθολικής απαγόρευσης / εμπορευματικοποίησης των ακτών μας, μπορούμε να φανταστούμε ένα εναλλακτικό νομικό πλαίσιο, που αναγνωρίζει το συλλογικό δικαίωμα κοινής χρήσης του αιγιαλού και της παραλίας στις κοινότητες των ελεύθερων κατασκηνωτών, υπό τους όρους της δημιουργίας μη μόνιμων κοινοτικών υποδομών υγιεινής, που προστατεύουν το περιβάλλον».

Αναμένοντας ενεργά την καίρια εικόνα. Επεξεργασία της ομιλίας του Αριστείδη Μπαλτά στην παρουσίαση του βιβλίου του Εντουάρντο Καντάβα «Λέξεις φωτός. Θέσεις για τη φωτογραφία της Ιστορίας». «Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν μάχεται αυτήν την αίσθηση. Ακόμη και σε τέτοιες περιόδους, ισχυρίζεται, είναι οι μικρές ρήξεις ή τομές εδώ ή εκεί, φαινομενικά αμελητέες ή συχνά αδιόρατες, που διέπουν την τροπή της ιστορίας. Γιατί από τη δική τους αφανή και αστάθμητη συσσώρευση προκύπτουν οι παντελώς απρόβλεπτες μεγάλες στροφές που, όταν συμβούν, καταλαμβάνουν όλους εξαπίνης […]Τούτες τις ιδέες του Μπένγιαμιν ανακαλεί η εμπειρία των φετινών «Ιουλιανών», που συνεχίζονται τον βαθύ Αύγουστο, των τόσο διαφορετικών, αλλά και τόσο όμοιων, με εκείνα του 1965. Σκόρπια στιγμιότυπα ή θραύσματα που φτάνουν στον καθένα μας ακάλεστα, που τα μιλάμε και τα μοιραζόμαστε, όχι για να συνθέσουμε το αδύνατο αφήγημα, αλλά γιατί αναζητούμε ασυνείδητα την εικόνα που θα διαυγάσει διαμιάς το πού ακριβώς βρισκόμαστε και το προς τα πού πορευόμαστε».


Η τσεχοσλοβάκικη Δύναμη της Άνοιξης. Σε ανάμνηση της θλιβερής επετείου της εισβολής των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία την 21η Αυγούστου 1968, παραθέτουμε κάποιους από τους αφορισμούς του περιοδικού Plamen που κυκλοφορούσε στην Τσεχοσλοβακία εκείνη την εποχή και απαγορεύτηκε μετά την εισβολή.
«Όλα τα συνηθίζει ο άνθρωπος
ακόμα και την κρεμάλα --
άμα γίνει δήμιος.
Κάρελ Τρίνκεβιτς

Οι ανεμόμυλοι πληθαίνουν
Οι Δον Κιχώτες λιγοστεύουν
Ίμρε Φόρμπατ»

Κυβέρνηση και κίνημα επί του παρόντος. Σκέψεις και προβληματισμοί του Στάθη Γουργουρή για την επόμενη μέρα της κυβέρνησης και του κινήματος. «Ωστόσο, στο μεγάλο στοίχημα για την κυβερνησιμότητα της Αριστεράς, εκείνο που μετράει είναι το κίνημα. Πέρα από την ήττα στο ευρωπαϊκό μέτωπο, η εξόντωση του ΣΥΡΙΖΑ θα συντελεστεί αν τα πολύ σημαντικά για τα ελληνικά δεδομένα δίκτυα αλληλεγγύης και εξωθεσμικής κοινωνικο-πολιτικής πρακτικής πάψουν να λειτουργούν. Και ανταποκρίνονται, βέβαια, σε βαθιές κοινωνικές ανάγκες, λόγω της διαρκούς ανέχειας σε μεγάλα στρώματα πολιτών και της έξαρσης του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος. Η υποχώρηση του κινήματος σε αυτή τη φάση δεν πλήττει απλώς τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά κινδυνεύει να παραδώσει το κοινωνικοπολιτικό πεδίο είτε στην αβεβαιότητα, είτε, ακόμα, σε ενσυνείδητα αντιδημοκρατικές δυνάμεις και, εντέλει, στο έλεος των διεθνώς κινούμενων οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων. Εδώ, θέλω να χαιρετίσω εκείνους τους διαφωνούντες μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ που απομακρύνονται μεν από το κυβερνητικό (και κοινοβουλευτικό) πεδίο, αλλά παραμένουν ενεργείς και προσηλωμένοι στο κίνημα. Αν η υπογραφή του Μνημονίου θεωρηθεί συνθηκολόγηση και ήττα, η αποστράτευση συνιστά αυτοχειρία και πανωλεθρία».

Αποχαιρετισμός στον Βαγγέλη Κεχριώτη (1969-2015) του Βαγγέλη Καραμανωλάκη. «Όσο και αν το φαντάζεσαι, δεν το περιμένεις να συμβεί. Κι όσο και αν το περιμένεις, δεν φαντάζεσαι τη δριμύτητά του όταν έρχεται. Η είδηση του θανάτου του Βαγγέλη Κεχριώτη, το ξημέρωμα της Πέμπτης, για όσους ξέραμε την κατάσταση της υγείας του --συνάδελφοι, φίλοι, παλιοί συμφοιτητές-- δεν ήταν αδόκητο. Αυτό όμως δεν το έκανε λιγότερο οδυνηρό και, κυρίως, λιγότερο άδικο. Σαράντα έξι χρονών, αναπληρωτής καθηγητής βαλκανικής ιστορίας και ιστορίας των μη οθωμανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, στην Κωνσταντινούπολη. Ο Κεχριώτης αποτελούσε εδώ και χρόνια όχι μόνον έναν σημαντικό μελετητή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και έναν ισχυρό δίαυλο επικοινωνίας της τουρκικής με την ελληνική επιστημονική κοινότητα. […]Κι έτσι θέλω να θυμάμαι τον Βαγγέλη Κεχριώτη, αποχαιρετώντας τον και μαζί του αποχαιρετώντας ένα κομμάτι της κοινής νιότης μας. Όρθιο στον περίβολο του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου, λίγους μήνες πριν, να αστειεύεται, να σχολιάζει, να μιλά για την κόρη του και να κάνει σχέδια· ξέροντας αλλά μην αφήνοντας τον φόβο να τον νικήσει. Να μας δείχνει τα σημάδια από την παρουσία των Βυζαντινών στην Κωνσταντινούπολη, να εξηγεί, να απλώνει τα χέρια του προς τη θάλασσα και τις ακτές του Βοσπόρου. Τη θάλασσα που εκείνη τη μέρα ήταν γαλήνια και λαμπερή».


«Προδότες» και «αποστάτες». Ο Γιάννης Ανδρουλιδάκης αποδομεί τους όρους της προδοσίας και της αποστασίας ως πολιτικούς όρους. «Η υπερεκτίμηση της ύπαρξης «προδοτών» και «αποστατών» στην ιστορία αποτελεί μια γερή ενδοφλέβια ένεση μεταφυσικής στη σκέψη, και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σε αυτή βασίστηκε ο ελληνικός εθνικισμός για να συγκροτήσει τη θεωρία του τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια. Από πίσω της κρύβεται ο φόβος της πραγματικής ρήξης με σταθερές αντιλήψεις και κατά συνθήκη ψεύδη και του τραύματος που αυτή θα επιφέρει. Με λίγα λόγια, κρύβεται ο συντηρητισμός, τον οποίο αν δεν νικήσουμε μέσα στο ίδιο μας το σώμα θα καταλήγουμε ξανά και ξανά στα ίδια και θα ψάχνουμε πάλι τους «προδότες».