Στα Ενθέματα της Κυριακής, εκτάκτως αύριο 30 Μαΐου:

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Δημήτρη Χριστόπουλου, Γιάννη Χαμηλάκη, Μανουέλα Ζέχερ, Στήβεν Ράιχερ, Δημήτρη Σταράκη, Χρήστου Χρυσανθόπουλου, Λουδοβίκου Κωτσονόπουλου, Πέτρου Σταύρου, Παναγιώτη Νούτσου, Ντέιβ Ζιρίν

Αριστερά και ιθαγένεια: τίποτε δεν είναι αυτονόητο. Ο Δημήτρης Χριστόπουλος κάνει αναδρομή στις αντιδράσεις για την προηγούμενη ρύθμιση για την ιθαγένεια και σχολιάζει τη νέα. «Όταν, το 2009, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έφερνε στο πολιτικό προσκήνιο την ανάγκη να αλλάξει ο Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας, ο πιο αντιδραστικός Κώδικας στην Ευρώπη των 17, η υποδοχή ήταν περίπου αυτή που περιμέναμε. Όπως και τότε όμως, έτσι και σήμερα -- παρά τις επικίνδυνες προτροπές του αγοραίου εθνοφυλετισμού που για τα καλά ρίζωσε, με διάφορες εκδοχές, στο αντιμνημονιακό μέτωπο, η Αριστερά είναι λοιπόν διατεθειμένη να δώσει τη μάχη της ιθαγένειας. Ο πρωθυπουργός περιέλαβε τη ρύθμιση για την ιθαγένεια στις προγραμματικές του δηλώσεις, ενώ στην πρόσφατη Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, η εξαγγελία της ψήφισης του νομοσχεδίου συγκέντρωσε την επιδοκιμασία όλων των παρισταμένων, όλων των τάσεων. Και αυτό κάτι δείχνει…»

Η αρχαιολογία των αισθήσεων. Αποσπάσματα από τον πρόλογο της νέας μελέτης του Γιάννη Χαμηλάκη «Η Αρχαιολογία και οι αισθήσεις. Βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση». «Σε τούτο το βιβλίο υποδεικνύω ότι υπάρχει μια θεμελιακή παραδοξότητα στην καρδιά της νεωτερικής αρχαιολογίας: από τη μία, λόγω της ιδιαίτερης γενεαλογίας και ιστορίας της, έχει κατασκευαστεί σαν ένας μηχανισμός της νεωτερικότητας που στηρίζεται κυρίως στην αίσθηση της αυτόνομης και ασώματης όρασης. Από την άλλη, η στάση αυτή υπονομεύεται διαρκώς από την έντονα υλική, ενσώματη αλληλεπίδραση με πράγματα και περιβάλλοντα. Ακριβώς αυτή η ένταση προσφέρει ένα άνοιγμα για την εξερεύνηση που θα επιχειρήσω σε τούτο το βιβλίο. Αυτή η ιστορική θεώρηση της αρχαιολογίας, όπως και μια αναγνώριση και αποτίμηση των αισθησιακών ιδιοτήτων της ύλης, των πραγμάτων, μαζί με ένα αυξανόμενο corpus εργασιών στη φιλοσοφία, την ανθρωπολογία, την ιστορία, την ανθρωπογεωγραφία και την κοινωνική θεωρία, μπορούν να μας βοηθήσουν να αναπτύξουμε μια πολυαισθητηριακή αρχαιολογία και να επανορίσουμε την όραση σαν μια αντιληπτική τροπικότητα στενά συνυφασμένη και διαπλεγμένη, συναισθητικά και βιωματικά, με όλες τις άλλες αισθήσεις μάλλον παρά σαν ένα αυτόνομο πεδίο».

Barcelona en Comú. Η πόλη ως ορίζοντας ριζοσπαστικής δημοκρατίας. H Μanuela Zechner εξηγεί τους τρόπους δράσης και παρέμβασης της συλλογικότητας Barcelona en Comú και τη σημασία της στην ανίχνευσης των δυνατοτήτων πραγμάτωσης της ριζοσπαστικής δημοκρατίας στο πεδίο της πόλης. «Πολλά είναι αυτά που μπορούμε να πούμε σχετικά με τη μεθοδολογία του Barcelona en Comú, καθώς η ριζοσπαστική δημοκρατική του προσέγγιση συνοδεύεται από μια σειρά εργαλεία, τεχνικές, μηχανισμούς και δομές για την ενεργοποίηση τοπικών πολιτικών από τα κάτω. Το οργανόγραμμα της πρωτοβουλίας μοιάζει περισσότερο με πλυντήριο ρούχων ή επιταχυντή σωματιδίων παρά με το οργανόγραμμα μιας επίπεδης ή κάθετης ιεραρχίας. Αν και ξεκίνησαν χωρίς έτοιμες συνταγές, αυτό δεν σημαίνει ότι η πρωτοβουλία δεν έχει εφεύρει τους δικούς της όρους, συνθήκες και πρακτικές. Το Barcelona En Comú είναι επίσης ένα πείραμα για τη δημιουργία και την αξιοποίηση κοινών υποδομών και πόρων, καθώς και την πρόσβαση σε αυτούς. Έχει πολύ λίγα υλικά μέσα στη διάθεσή του, αλλά καταφέρνει να δημιουργεί νέους τρόπους πρόσβασης στους υπάρχοντες πόρους, ανοίγοντας δρόμους αξιοποίησης κοινοτικών υποδομών, νομιμοποιώντας συλλογικά αιτήματα καθώς και αξιοποιώντας αυτοδιαχειριζόμενες κοινωνικές και πολιτικές δομές. Αυτό δίνει στην έννοια «κοινά» μια πολύ συγκεκριμένη σημασία».
(Μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης)

Η απόρριψη της συλλογικής δράσης αφαιρεί από τους ανίσχυρους την ισχύ τους. Ο καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας, Stephen Reicher με αφορμή τη συμμετοχή του σε εκδήλωση σχετικά με τη συλλογική μνήμη και την αναγέννηση των ακροδεξιών ιδεολογιών, παραχώρησε συνέντευξη στον Δημήτρη Σταράκη. «Η συμπεριφορά της μάζας ακολουθεί κάποια μοτίβα –οι άνθρωποι δεν κάνουν ό,τι να ’ναι. Τα μοτίβα αυτά σπανίως είναι βίαια, αλλά, ακόμα και όταν είναι, φέρουν κάποιο νόημα που σχετίζεται με την κυρίαρχη κοσμοεικόνα. Οι άνθρωποι δρουν στη βάση μιας κατανόησης της κοινωνίας τους. Επιπρόσθετα, τα πλήθη δεν αντανακλούν απλώς μια κοινωνική ερμηνεία, αλλά δημιουργούν κοινωνικές πραγματικότητες. Μέσω των μαζών και της ισχύος τους γινόμαστε ικανοί να αλλάξουμε τον κόσμο, και αυτή η δημιουργική δύναμη συνδέεται με ένα φοβερό πάθος. Φυσικά, δεν αρνούμαι ότι κάποια πλήθη κάνουν πολύ θετικά πράγματα και κάποια άλλα εξαιρετικά αρνητικά. Ο κίνδυνος είναι ότι, αν πούμε ότι τα πλήθη είναι κακά ως τέτοια, τότε υποστηρίζουμε τη διατήρηση του status quo, γιατί στην ουσία απονομιμοποιούμε τον μόνο τρόπο που έχουν οι ανίσχυροι να αλλάξουν τον κόσμο, τους λέμε ότι δεν πρέπει να συνομαδώνονται, αλλά να δρουν μόνο ως μεμονωμένα άτομα. Όμως, όπως ξέρουμε καλά, η ισχύς των αδύναμων βρίσκεται στην ένωσή τους. Και νομίζω ότι μια ψυχολογία αποκοινωνικοποιημένη και εξατομικευμένη αφαιρεί από τους ανίσχυρους την όποια ισχύ τους απομένει».
(Μετάφραση Δημήτρης Ιωάννου)

Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής; Κριτική του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος στην εκπαίδευση από τον Χρήστο Χρυσανθόπουλο. «Η αυστηρή τυποποίηση της σχολικής γνώσης, η απαξίωση της κριτικής δυνατότητας και της διανοητικής εργασίας έχει οδηγήσει σε μια εργαλειακή λογική της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της συμβολής του εκπαιδευτικού στην αίθουσα. Αξιολόγηση και χρηματοδότηση: δύο ακόμα όροι-φετίχ στους συλλόγους των εκπαιδευτικών και στο τραπέζι των τεχνοκρατών. Οι εκπαιδευτικοί έχουν όλες τις δυνατότητες να γίνουν ανταγωνιστικοί και να αξιολογηθούν άριστα. Υπάρχουν καλά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα, αυστηροί εκπαιδευτικοί στόχοι, αναλυτικά προγράμματα και εκπαιδευτικό υλικό, διδακτικά πακέτα, σεμινάρια, επιμορφώσεις, διαδραστικοί πίνακες και τάμπλετ, σχολεία και μαθητές. Έχουν λοιπόν όλα τα εφόδια ώστε να γίνουν άριστοι εκτελεστές της εκπαίδευσης και στον ελεύθερο χρόνο τους να κυνηγήσουν βεβαιώσεις για την αξιολόγηση τους. Κοινότοπο× καλούς μάνατζερ θέλουμε, όχι εκπαιδευτικούς».

Διαπραγμάτευση, Συμφωνία, Ρήξη: οι όροι και οι προϋποθέσεις
Ο πολιτικός επιστήμονας Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος και ο οικονομολόγος Πέτρος Σταύρου απαντάνε σε τρία ερωτήματα που τους έθεσαν τα «Ενθέματα».
Τα πολιτικά όρια μιας συμφωνίας, του Λουδοβίκου Κωτσονόπουλου. «Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρώ ότι η άποψη πως μία συμφωνία-πακέτο θα κλείσει οριστικά το ελληνικό ζήτημα και θα εξασφαλίσει τους όρους ανάπτυξης είναι μάλλον βεβιασμένη. Η διαδικασία εξόδου από την κρίση είναι σύνθετη, από τη στιγμή που οι ευρωπαίοι εταίροι δεν υποστηρίζουν πολιτικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ως εκ τούτου, μια προσωρινή συμφωνία, που ιδανικά οι κόκκινες γραμμές της θα ήταν το πάγωμα της λήψης υφεσιακών μέτρων, θα μπορούσε να εξασφαλίσει μία πίστωση χρόνου. Οι τάσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αρχίσει να είναι φυγόκεντρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι επίκειται η διάλυσή της αλλά ότι η πολιτική διαχείριση της κρίσης θα τεθεί αναπάντεχα σε δοκιμασία. Ως Αριστερά οφείλουμε να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά στις ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν μέσα σε αυτή τη διαδικασία, με βασική, όμως μέριμνα, την προετοιμασία για το χειρότερο σενάριο».
Η ρήξη είναι πιο απαιτητική σε πολιτικό σχεδιασμό, αλλά προτιμότερη από τη διαφαινόμενη συμφωνία, του Πέτρου Σταύρου. «Δεν αρκεί το φρενάρισμα της λιτότητας, καθώς αυτή επιστρέφει ξανά και ξανά, αφού, όπως είπαμε, πρόκειται για μηχανισμό. Εκείνο που χρειάζεται είναι το μπλοκάρισμα του μηχανισμού, ώστε να μη γεννά λιτότητα. Ο μηδενισμός των πλεονασμάτων, που ούτως ή άλλως κατανέμονται στους δανειστές (ως γνωστόν, το δημοσιονομικό πλεόνασμα είναι εξαρχής κατανεμημένο στους πιστωτές του δημοσίου, και όχι στις κοινωνικές ανάγκες), και όχι απλώς η μείωσή τους, θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας τέτοιας προσπάθειας. Στη λογική αυτή, οι «κόκκινες γραμμές» θα αποδειχθεί ότι δεν έχουν, εν τέλει, σημασία όταν αποτελούν απλά «αναχώματα». Εκείνο που απαιτείται είναι μια ενοποίηση των κόκκινων γραμμών σε μια στρατηγική ανατροπής της λιτότητας. Και εδώ χρειάζεται να δούμε τα πράγματα αντίστροφα. Στόχος δεν είναι η έξοδος από το Μνημόνιο, αλλά, με όπλο την ακύρωση του Μνημονίου, η έξοδος από τη λιτότητα».

Κάτω η FIFA! Κάτω η FIFA! Ο Ντέιβ Ζιρίν γράφει για το σκάνδαλο που συγκλονίζει το παγκόσμιο ποδόσφαιρο. «Το κατηγορητήριο αναφέρεται μεταξύ άλλων και σε δωροδοκίες που σχετίζονται με τις πολύ αμφιλεγόμενες αναθέσεις των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 2018 και του 2022 στη Ρωσία και το Κατάρ αντίστοιχα. Το πετρελαϊκό τσιφλίκι του Κατάρ δέχεται πυρά για τις οιονεί δουλοπαρικές σχέσεις εργασίας των ασιατών μεταναστών που βρίσκουν τον θάνατο με ανατριχιαστικούς ρυθμούς στα εργοτάξια των νέων σταδίων, όχι μόνο χωρίς επαρκείς κανονισμούς ασφάλειας, αλλά χωρίς καν νερό. Η Ρωσία διερευνά με δική της πρωτοβουλία τα πεπραγμένα της ποδοσφαιρικής της ηγεσίας, για την οποία έχουν ήδη προκύψει επιβαρυντικά στοιχεία. Παρ’ όλα αυτά η FIFA, σε μια επίδειξη συγκλονιστικής υπεροψίας, ανακοίνωσε επίσημα πως, ό,τι κι αν αποκαλύψουν οι όποιες έρευνες, οι διοργανώσεις του 2018 και του 2022 δεν πρόκειται να επανατεθούν σε ψηφοφορία. Θα χαρακτηρίζαμε αυτή τη στάση ως «πρωτοφανή ύβρη», αλλά την έχουμε ξανακούσει πολλές φορές στο παρελθόν: πρόκειται για τη φαιδρά ανέμελη αυτοπεποίθηση του δικτάτορα ακριβώς πριν από την πτώση του».
(Μετάφραση Δημήτρης Ιωάννου)

Χωρίς «εξέταστρα» του Παναγιώτη Νούτσου. «Φίλοι και φίλες ή φίλες και φίλοι με παρακάλεσαν να «ξαναστήσω» τη «Λέσχη Ανάγνωσης», στο κυλικείο του Β΄ ορόφου του Κοινοβουλίου (βλ. το βιβλίο μου Κοινωνική και πολιτική αγορατολμία, 2013, σ. 199-200). Και πάλι με ισότιμο τρόπο: ανά τέσσερις (δύο άντρες και δύο γυναίκες) εκπρόσωποι των κομματικών σχηματισμών που εκπροσωπούνται στη Βουλή, μία τετράδα της «εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς» για να μην κηρύξει «αντάρτικο» και μία από την αντίπερα όχθη για να διαπιστωθεί πώς εξακολουθεί να «δρα». Σύνολο, τριανταέξι μέλη. Ως προς τον χειρισμό της λειτουργίας της «Λέσχης»: όχι μια κι έξω εκλογή, αλλά η ζωή της συνεχίζεται και ανανεώνεται με κλήρο, ανά απόγευμα, και όποια/όποιος εξαντλεί το τετράωρο έργο της/του δεν μπαίνει ξανά στην κλήρωση».